Урок по теме “ Дүрт аяклы дусларыбыз “ для 6 класса

Раздел: Родной язык

Тема урока: Ц1ердешнийн терахь Тип урока: керла тема йовзийтар Хуьлучун кхетам: - адамаллин: 1амош йолу материал, юкъараллехь, практикехь иэшарех кхетар; - метапредметни: дешнийн маь1на къасторан хаарш кхоллар, дошамех пайдаэца хаарш кхиор;ша дуьйцург логически маь1надолуш, говза схьаала хаарш довзийтар; - предметни: практикехь ц1ердашах лаьцна теоретически хаарех пайдаэца 1амор (юьхьанцара школехь 1амийнарг карладаккхар) ц1ердашан дукхаллин терахь кхолладаларан некъаш довзийтар. Цели урока: ц1ердашах лаьцна хууш дерг ч1аг1дар; орфографически, лексически, грамматически хаарш кхоллар; 1аламе безам кхиор. Урокан мур Муьран 1алашонаш Хьехархочун г1уллакхдар Дешархочун г1уллакхдар Хиладезачун план х1оттор Адамаллин кхиаран аг1онаш 1. Организационни момент Урок йолош,тидам т1ебахийтаран некъ билгалбаккхар Белхан меттигаш кийча хилар таллар. Дешархочун урокехь товш йолу 1амо аьтто хуьлу аг1онаш кхоллар.. Урокан кечам бар. Хьехархочуьнга маршалла хаттар. Урокан йолу бакъхьара терго, хаарш 1амийча бен хуьлуш цахилар, дахарехь дешар оьшуш хилар, Уьш къоман г1иллакхийн бух т1ехь хила дезар. 2. Хаарийн актуализаци Орфографически а, пунктуационни хаарех пайдазцаран таронаш йийцаре яр. Шен мехкан 1аламех лаьцна хаарш кхиор Хьехархочо урокехь керла хаарш оьшуш долу, хьал кхуллу. Дешархошна т1едилларш до: - юьхьанцарчу школехь 1амийнарг толу; -гергара а, дуьхьалара маь1на долу дешнаш даладойту; - 1аламца боьзна чулацам болу байташ, цу юккъера ц1ердешнийн маь1на а, грамматически билгалонаш йийцаре йо; -1аьнан суьрта т1ехь предложенеш х1оттайойту; - Нохчийчохь долу хинийн ц1ерш дагайайоуьйту Экскурcехь шайн гинарг дийцаре дар. Шайна хьалха х1оттийначу чулацаме хаттарна жоп дала деза хаарш кхиор. Х1ора комадина 2-чу т1едилларна жоп луш, дешархоша билгаладоху гергара а, дуьхьлара маь1на долу ц1ердешнаш , Нохчийчохь долу даккхий, кегий хин ц1ерш, билгала долу, абстрактни маь1нехь долу ц1ердешнаш . Х1ума довзаран жигаралла 3.1алашо х1оттор Дешархоша кхочушдинчу т1едиларна жоп даларехь хааран 1алашо Шуна муха хета вайн урокехь керла хиънарг х1ун ду; цхьацца диттийн , дийнатийн ц1ерш муха билгалдо дукхалла, морфологически билгалонаш муха ю цу ц1ердешнийн Дешархошна кхеташ хила ещза 1аморан 1алашо: ц1ердешнийн билгалонаш йовзийтар. Шен мехкан 1аламе безам кхиор 4. Т1едилларш кхочуш деш, 1амийначу теорех пайда эцар Шен мехкан 1аламца доьзна долчу дешнийн грамматически билгалонаш йовзийтар Цхьацца долчу ц1ердешнийн дукхаллин терахьан башхаллаш къастор Дукхаллин терахьехь долчу ц1ердешнашца дешнийн цхьанакхетарш кхоллар Дахарехь , юкъараллехь сийлахь хеташ дерг билгалдаккхийтар. Маь1на долу дийцар дийцар. Хаттар: муха билгалдоккху дукхаллин терахь? Билгалдаккха х1окху ц1ердешнийн терахь: ка, моша, борз, чаг1алкх, Х1ора дешан лексически маь1на а , грамматически билгалонаш хаа х1унда еза?-аьлла хаттар дар 1аьнан 1аламан суьрта т1ехь болх бар. Дошам т1ехь болх бар Стихотворени ешийтра, цуьнан маь1на дар Цу юккъера дукхаллин терахь долу ц1ердешнаш билгалдахар Командехь жигараллица болх бар,шайн жоьпийн мах хадор; Керланиг довза лууш хилар билгалдаккхар; Массара бечу белхан жоьпалла хилар 5.Сада1аран мур Г1уллакх кхечу кепехь дар Шайн чулацаме хета кицанаш даладойту Кагделла кицанаш нисдойту Х1ора командина схьакаро деза кагделла кицанан дакъа Урокехь могушалла ларъян дезарх дийцар. 6. Теоретически хаарех т1едилларш кхочуш деш, пайдаэцар Шайн махкахь долу х1ума довзийтар; Дукхаллин маь1нехь долу ц1ердешнаш- реманаш, ковраш, жатташ Шайн махкахь долчу хин, гш1алийн, яртийн ц1ерш йовзар оьшуш хилар, билгалдаккхар. Долахь а юкъара а ц1ердешнаш даладайтар. Билгала йолу х1ума билгалйо ц1ердешнаш а, абстрактни маь1нехь дерш далор. Юкъара а ц1ердешнаш а, долахь долу ц1ердешнаш а даладар Хаттаршна жоьпаш далар Ша кхочуш деш долу т1едилларш жоьпалле хиларх кхетар Шен ненан мотт ц1ена бийцар коьрта дешархочун декхар ду. 7. Рефлекси яр 8. Ц1ера болх Х1ора дешархочун жоьпалле хилар кхиор ша кхочуш деш долчу г1уллакхана 1амийнарг карладоккхуш ч1аг1дар Урокехь х1ора дешархочо а, массара цхьана дешархоша бинчу балхана мах хадор Ц1ахь кхочуш бан безачу балхах кхетам балар Урокехь 1амийнарг, билгаладоккху, ледара долу хаарш гучадоху Х1ора дешархочо лаьцначу декъана мах хадабо Урокехь хиллачу кхиамийн х1ора дешархочун дакъа ду. Х1ора дешархочуьнга ша бинчу балхана мах хадабайтар. ц1ердашах лаьцна хууш дерг ч1аг1дар; орфографически, лексически, грамматически хаарш кхоллар; 1аламе безам кхиор.

Раздел: Родной язык

Иярчен вакыт җөмлә

Раздел: Родной язык

Халкыбызның гореф-гадәтләре, йолалары, халкыбыз тарихы Г.Исхакыйның «Кәҗүл читек» хикәясендә киң чагыла. Язучы татар халкын халык иткән гореф-гадәт, традицияләрне сүрәтли. Ул алдан күреп, традицияләрнең дәвам иттерелергә тиешлеген әйтә. Әсәрнең әһәмияте борынгы йолаларны саклауда, югалтмауда. Әдип безнең күңелебезгә шуларны сеңдереп калдырырга тели. Милли гореф – гадәтләр, йолалар, тел милләтнең сыйфатлары буларак уелып кала һәм алар сакланганда гына милләт яши дигән фикерне бирә. Минем эшемнең максаты: Гаяз Исхакыйның “Кәҗүл читек” әсәрендәге татар халкының милли йола, гореф-гадәт һәм традицияләрен бүгенге көн белән чагыштыру, читекләрнең бүгенге көндә тоткан урынын билгеләү. Бирелгән максатымнан чыгып түбәндәге бурычларны куйдым: милли татар читекләре турында мәгълүматлар җыю, яшьтәшләремдә милли аяк киеме-читекләргә карата ихтирам һәм хөрмәт хисләре уяту. Г.Исхакыйның “Кәҗүл читек” хикәясендә милләтебезнең дини бәйрәме – гает бәйрәме күрсәтелә. Гает бәйрәмендә гореф- гадәтләребез беренче урында тора. Йола һәм гореф-гадәтләребез милләтне горурлыкка, рух һәм тән чисталыгына, сакчыл һәм булдыклы, дингә хөрмәт белән карарга өнди. Халык Әхмәдулла кебек гореф-гадәтләрне намуслы үтәүне, гает бәйрәмендә катнашуны, аның традицияләрен җиренә җиткереп башкаруны үзенең изге бурычы итеп санасын иде. Бәйрәмнәрдә милли киемнәр киенү үзе зур куаныч бит Г. Исхакыйның әсәрендә күтәрелгән мәсьәлә укучы күңеленә үтеп керә: уйландыра, сабак бирә, тормыш юлын дөрес сайларга ярдәм итә. Туган телебезне, тарихыбызны, рухи байлыкларыбызны, гореф-гадәтләребезне өйрәнеп, буыннар арасында ныклы бәйләнеш булдырып, бөек милләт булып яшәвебезне дәвам итик.