Разработка урока по осетинской литературе в 5-ом классе
Тема : «В мире устного народного творчества»
Разработала Тибилова Манана Александровна учитель осетинского языка и литературы МБОУ СОШ № 43 г. Владикавказ
2015
Темæ: “Адæмон сфæлдыстады дунейы”
Урок-викторинæ 5къласы
Нысантæ: 1. Рацыд фольклорон уацмыстыл афæлгæст саразын;
2. Скъоладзауты ахуыр кæнын хъуыдытæ раст дзурын, хибарæй хатдзæгтæ кæнын, фольклорон уацмыстæн сæ жанртæ иртасын;
3. Сабиты зæрдæты гуырын кæнын хæлардзинад, адæмон дзургæ сфæлдыстад зонынмæ цымыдисдзинад.
4.Проекттæ хъахъхъæныныл ахуыр кæнын скъоладзауты
Эпиграф: “Адæмы æцæг историйæн зонæн нæй, йæ дзыхæйдзургæ сфæдыстад ын куы нæ зонай, уæд”
М.Горький.
Урочы фалгонц: фæйнæг, компьютур, чингуыты равдыст, индивидуалон хæслæвæрдтæ.
Урочы цыд:
1. Бацæттæгæнæн рæстæг
Урочы мотивации. Беседæ. Абон нæм æрбацыд уазджытæ,
Уыдон сты мадæлон æвзаджы ахуыргæнджытæ æмæ ма сын фенын кæнæм цæмæ арæхсæм, уый. Уæдæ-ма зæгъут
-Цæмæн ахуыр кæнæм мадæлог æвзаг?
-Æз ахуыр кæнын ирон æвзаг, уымæн æмæ дæн ирон лæппу (чызг)
-Æз ахуыр кæнын ирон æвзаг, уымæн æмæ Х. Къоста дæр дзырдта мæ мадæлон æвзагыл
-Æз ахуыр кæнын мадæлон æвзаг, уымæн æмæ цæрын Ирыстоны.
-Æз ахуыр кæны ирон æвзаг, уымæн æмæ Ирыстоны алчидæр хъуамæ зона ирон æвзаг.
-Æз ахуыр кæнын ирон æвзаг, цæмæй Дзасохты Музаферы ныхæстæ æххæст кæнон “Кæд дæ ирон, уæд де’взаг зон”
2. Сæйраг хай
Абон урокмæ эпиграфæн равзæрстон Максим Горькийы ныхæстæ (кæсын сæ фæйнæгæй). Зæгъут-ма, цы нысан кæнынц ацы ныхæстæ? Уæ зæрдыл ма æрлæууын кæнут мингай азты дæргъы цы адæмон сфæлдыстад æвзæрдис уым цы æвдыст цæуы?
-Адæмон дзургæ сфæлдыстады æвдыст цæуы нæ рагфыдæлты истори, нæ æгъдæуттæ
-Уæдæ- ма зæгъут, цы хонæм адæмон сфæлдыстад?
-Адæм кæсын æмæ фыссын куы нæ зыдтой, уæддæр се’хсæн уыдис ахæм лæгтæ, кæцытæ дзырдтой, таурæгътæ, аргъæуттæ, кадджытæ æмæ дзургæйæ цыдысты фæлтæрæй – фæлтæрмæ. Уыцы дзургæ хæзнатæ схуыдтой адæмон сфæлдыстад.
-Цавæр ном ма йын ис? (фольклор)
-Уæдæ куыд хуыйны нæ абоны урочы темæ? (фæйнæгыл фæзынд фыст “Адæмон сфæлдыстады дунейæ”)
-Нæ куыст традицион хуызы саразæм, æви викторинæйы хуызы?
Кълас дихгонд цæуы 3 къордыл.
Алы къордæн дæр ис йæхи разамонæг. Алы къордæн дæр хæдзармæ лæвæрд уыди цыбыр проекттæ саразын адæмон сфæлдыстады хуызтæй. Байхъусæм-ма сæм.
3. Ныр та проектон куыстытæ
Фыццаг къорды проектон куыст “Ирон адæмон аргъæуттæ” (доклад æмæ компьютерон презентации).
Улæфт-релаксаци
А-г. Фыццаг къорды уæнгтæ нын тынг зæрдæмæдзæугæ равдыстой сæ проектон куыст “Ирон адæмон аргъæутты” тыххæй.
Фæлæ махæн нæ Ирыстоны æрдз йæхæдæг аргъæутты бæстæйы хуызæн рæсугъд у. Ракæсут-ма кæм-ма ис фенæн ахæм рæсугъддзинæдтæн. (Интерактивон фæйнæгыл Ирыстоны æрдзы нывтæ, зæлы музыкæ).
Цæстытæ бацъынд кæнут, æмæ нæ мидхъуыдыты февзæрдзыстæм Ирыстоны кæмттæй иуы.
Аулæфыдыстæм æмæ байхъусæм дыккаг къорды проектон куыстмæ
4. Дыккаг къорды проектон куыст:
“Нарты кадджытæ” (доклад æмæ компьютерон презентаци)
5. Сценкæ (Сырдоны хъуг).
Ах-г. Сывæллæттæ, мах бакастыстæм Нарты гуыппырсарты тыххæй презентацимæ. Нарт нæ уарзтой сайын æмæ давын. Ахæм миниуджытæ кæмæ уыдис, уыдоны та се’хсæнмæ дæр нæ уыгътой. Уымæ гæсгæ нæртон адæм нæ уарзтой Сырдоны.
Фæлæ Сырдон уыдис зондджын, цыргъзонд, хинæйдзаг æмæ æрхъуыдыджын адæймæг. Уымæ гæсгæ-иу æй Нарт сæ хъуыддæгтæм бауагътой.
6. Æртыккаг къорды проектон куыст
“Уыци-уыцитæ æмæ æмбисæндтæ”
Къорды разамонæг: Мах бацæттæ кодтам къулыгазет (кæсы уыци-уыцитæ æмæ æмбисæндтæ)
Байхъуыстам къордты проектон кустытæм, аргъ сын скæндзыстæм, ныр та уал рахизæм нæ викторинæмæ.
7. 1-аг хæслæвæрд – фæрстытæн дзуапп раттын:
1. Нартæ цал мыггагыл дих кодтой? (Нартæ дих кодтой æртæ мыггагыл)
2. Чи сты Æртæ Нарты? Кæрæдзийæ цæмæй хицæн кæнынц?
(Æхсæртæггатæ – тыхджын, æхсарджын, хъæбатыр. Борæтæ-бонджын, хъæздыг. Алæгатæ – зондджын, куырыхон, уæздан)
3. Нарты хæцæн бон кæцы бон уыди? (Майрæмбон)
4. Чи уыдис Нарты хистæр? (Уæрхæг)
5. Чи сарæзта ирон бæгæны? (Сатана)
6. Чи сарæзта ирон фæндыр? (Сырдон)
7. Аргъæуттæ сæ хъуыдыæ гæсгæ цавæртæ вæййынц? (Цæрæгойты, цардуаджы, алæмæты аргъæуттæ)
8. Цæмæй хицæн кæны адæмон аргъау литературон аргъауæй? (Адæмон аргъауæн нæ вæййы варианттæ, литературон аргъауæн æрмæст иу вариант)
9. Цæмæй хицæн кæнынц аргъæуттæ æмæ таурæгътæ? (Таурæгъы хъайтар вæййы, æцæг чи царди ахæм адæймаг, вæййы йын ном æмæ мыггаг, аргъауы та вæййы æрымысгæ хъайтар)
10. Адæмон хъайтар Чермен кæмæй уыди, æмæ кæм царди? (Тлаттаты Чермен царди Хъобаны)
11. Цы сты æмбисæндтæ?
12. Куыд æмбарут ацы æмбисонды мидис? “Нарт дæр æмдыхæй архайдтой”.
13. Базонут-ма ацы уыци-уыци: “Дзых ын нæй, афтæмæй дзуры”.
2-аг хæслæвæрд – дзырдуат баххæст кæнын
Цы уацмыстæ рацыдыстæм, уым æмбæлынц ацы дзырдтæ:
Цы нысан кæнынц дзырдтæ?
1. Калак –
2. Мусонг –
3. Стæр –
4. Хъалон –
5. Уад –
6. Зилахар –
7. Обау –
8. Ронг –
9. Æрхæндæг –
10. Цирхъ –
8. Къордты разамонджыты ерыс.
Ныртæккæ та æртæ къорды разамонджытæн ахæм хæслæвæрд: манмæ ис æртæ къонверты. Сæ мидæг ис æмбисæндтæ, сæ дзырдты – хæццæтæ, афтæмæй.
Æмбисонд раздæр чи æрæмбырд кæна, уыцы къорд амбулдзæн. (Цалынмæ разамонджытæ кусынц, уæдмæ иу ахуырдзау интерактивон фæйнæгыл æмбисонды æвæры хъæугæ мивдисæг: “Мадæлон æвзаг мады ад…” дзырдтæ: æвзæры, кæны, дæтты)
9. Скъоладзауты проектон куыстытæн аргъ скæнын.
(Сæхæдæг дзурынц чи сæ хуыздæр куыста, уый тыххæй). Хатдзæгтæ скæнын.
-Цы базыдтам æмæ нæ цæмæн хъæуынц уыцы зонындзинæдтæ? (Сывæллæтты дзуаппытæ)
Ах-г: Мах абон дзырдтам ирон адæмон дзургæ сфæлдыстадыл, Нарты кадджытыл, æмбисæндтыл, аргъæуттыл. Æмæ кæд абон махмæ æрхæццæ ирон адæмон дзургæ сфæлдыстад, уæд мах хæс та у, уый дарддæр ахæццæ кæнын нæ фидæны фæлтæртæм.
Х. Кæронбæттæны æмдзæвгæ “Ирыстон” кæсы ахуырдзау
Æз райгуырдтæн Иры.
Уæлладжыр-йæ ном
Тæхудйаг æрбауæд
Нæ диссаджы ком.
Уæлладжыр, Уæлладжыр,
Мæ мад дæ, мæ фыд.
Кæсы мæм: Уырызмæг
Уым цуаны цыд.
Кæсы мæм: Сатана
Æрвыста уым цард.
О, макуы æрхуысса
Нæ къонайы арт!..
Абойты Зарæ
Получите доступ ко всем материалам
Полный и неограниченный доступ ко всем материалам методической библиотеки на год с момента подачи и оплаты заявки. Доступ стоит 500 руб в год
Если Вы уже подавали заявку – тогда войдите или зарегистрируйтесь на сайте под тем же email-адресом, на который оформляли доступ
Также доступ ко всем материалам получают БЕСПЛАТНО
Участники Федерального учебно-методического объединения учителей
БЕСПЛАТНО
Участники объединения получают множество привилегий включая бесплатное прохождение любых курсов КПК и переподготовки (оплачивается только изготовление и отправка документов), бесплатные сертификаты, благодарственные письма, стажировки зарубеж, помощь в прохождении аттестации, юридическую помощь и многое другое.
Наши постоянные пользователи
БЕСПЛАТНО
Если Вы проходили профессиональную переподготовку (1 любой курс) или повышение квалификации (2 любых курса) в 21/22-м учебном году – Вы как наш постоянный клиент получаете много преимуществ, включая бесплатный доступ к трансляциям, получению сертификатов и многому другому.
Похожие материалы
Тема урока: Ц1ердешнийн терахь
Тип урока: керла тема йовзийтар
Хуьлучун кхетам:
- адамаллин: 1амош йолу материал, юкъараллехь, практикехь иэшарех кхетар;
- метапредметни: дешнийн маь1на къасторан хаарш кхоллар, дошамех пайдаэца хаарш кхиор;ша дуьйцург логически маь1надолуш, говза схьаала хаарш довзийтар;
- предметни: практикехь ц1ердашах лаьцна теоретически хаарех пайдаэца 1амор (юьхьанцара школехь 1амийнарг карладаккхар) ц1ердашан дукхаллин терахь кхолладаларан некъаш довзийтар.
Цели урока: ц1ердашах лаьцна хууш дерг ч1аг1дар; орфографически, лексически, грамматически хаарш кхоллар; 1аламе безам кхиор.
Урокан
мур Муьран 1алашонаш Хьехархочун г1уллакхдар Дешархочун г1уллакхдар Хиладезачун план х1оттор
Адамаллин кхиаран аг1онаш
1. Организационни момент Урок йолош,тидам т1ебахийтаран некъ билгалбаккхар Белхан меттигаш кийча хилар таллар.
Дешархочун урокехь товш йолу 1амо аьтто хуьлу аг1онаш кхоллар.. Урокан кечам бар.
Хьехархочуьнга маршалла хаттар. Урокан йолу
бакъхьара терго,
хаарш 1амийча
бен хуьлуш цахилар, дахарехь дешар оьшуш хилар,
Уьш къоман
г1иллакхийн бух
т1ехь хила дезар.
2. Хаарийн актуализаци Орфографически а, пунктуационни хаарех пайдазцаран таронаш йийцаре яр.
Шен мехкан 1аламех лаьцна хаарш кхиор Хьехархочо урокехь керла хаарш оьшуш долу, хьал кхуллу.
Дешархошна т1едилларш до:
- юьхьанцарчу школехь 1амийнарг толу;
-гергара а, дуьхьалара маь1на долу дешнаш даладойту;
- 1аламца боьзна чулацам болу байташ, цу юккъера ц1ердешнийн маь1на а, грамматически билгалонаш йийцаре йо;
-1аьнан суьрта т1ехь предложенеш х1оттайойту;
- Нохчийчохь долу хинийн ц1ерш дагайайоуьйту
Экскурcехь шайн гинарг дийцаре дар. Шайна хьалха х1оттийначу чулацаме хаттарна жоп дала деза хаарш кхиор.
Х1ора комадина 2-чу т1едилларна жоп луш, дешархоша билгаладоху гергара а, дуьхьлара маь1на долу ц1ердешнаш , Нохчийчохь долу даккхий, кегий хин ц1ерш, билгала долу, абстрактни маь1нехь долу ц1ердешнаш . Х1ума довзаран
жигаралла
3.1алашо х1оттор Дешархоша кхочушдинчу т1едиларна жоп даларехь хааран 1алашо Шуна муха хета вайн урокехь керла хиънарг х1ун ду; цхьацца диттийн , дийнатийн ц1ерш муха билгалдо дукхалла, морфологически билгалонаш муха ю цу ц1ердешнийн Дешархошна кхеташ хила ещза 1аморан 1алашо: ц1ердешнийн билгалонаш йовзийтар. Шен мехкан 1аламе
безам кхиор
4. Т1едилларш кхочуш деш, 1амийначу теорех пайда эцар Шен мехкан 1аламца доьзна долчу дешнийн грамматически билгалонаш йовзийтар
Цхьацца долчу ц1ердешнийн дукхаллин терахьан башхаллаш къастор
Дукхаллин терахьехь долчу ц1ердешнашца дешнийн цхьанакхетарш кхоллар Дахарехь , юкъараллехь сийлахь хеташ дерг билгалдаккхийтар. Маь1на долу дийцар дийцар.
Хаттар: муха билгалдоккху дукхаллин терахь?
Билгалдаккха х1окху ц1ердешнийн терахь: ка, моша, борз, чаг1алкх,
Х1ора дешан лексически маь1на а , грамматически билгалонаш хаа х1унда еза?-аьлла хаттар дар 1аьнан 1аламан суьрта т1ехь болх бар.
Дошам т1ехь болх бар
Стихотворени ешийтра, цуьнан маь1на дар
Цу юккъера дукхаллин терахь долу ц1ердешнаш билгалдахар
Командехь жигараллица
болх бар,шайн жоьпийн
мах хадор;
Керланиг довза лууш
хилар билгалдаккхар;
Массара бечу белхан жоьпалла хилар
5.Сада1аран мур
Г1уллакх кхечу кепехь дар
Шайн чулацаме хета кицанаш даладойту
Кагделла кицанаш нисдойту
Х1ора командина схьакаро деза кагделла кицанан дакъа Урокехь могушалла ларъян
дезарх дийцар.
6. Теоретически хаарех т1едилларш кхочуш деш, пайдаэцар
Шайн махкахь долу х1ума довзийтар;
Дукхаллин маь1нехь долу ц1ердешнаш- реманаш, ковраш, жатташ
Шайн махкахь долчу хин, гш1алийн, яртийн ц1ерш йовзар оьшуш хилар, билгалдаккхар.
Долахь а юкъара а ц1ердешнаш даладайтар.
Билгала йолу х1ума билгалйо ц1ердешнаш а, абстрактни маь1нехь дерш далор.
Юкъара а ц1ердешнаш а, долахь долу ц1ердешнаш а даладар
Хаттаршна жоьпаш далар
Ша кхочуш деш долу
т1едилларш жоьпалле
хиларх кхетар
Шен ненан мотт ц1ена бийцар коьрта
дешархочун декхар ду.
7. Рефлекси яр
8. Ц1ера болх Х1ора дешархочун жоьпалле хилар кхиор ша кхочуш деш долчу г1уллакхана
1амийнарг карладоккхуш ч1аг1дар Урокехь х1ора дешархочо а, массара цхьана дешархоша бинчу балхана мах хадор
Ц1ахь кхочуш бан безачу балхах кхетам балар
Урокехь 1амийнарг, билгаладоккху, ледара долу хаарш гучадоху
Х1ора дешархочо лаьцначу декъана мах хадабо
Урокехь хиллачу
кхиамийн х1ора
дешархочун дакъа ду.
Х1ора дешархочуьнга
ша бинчу балхана мах хадабайтар.
ц1ердашах лаьцна хууш дерг ч1аг1дар; орфографически, лексически, грамматически хаарш кхоллар; 1аламе безам кхиор.
Исем сүз төркеменә презентация. Кагыйдәләр, мисаллар.
Урок башкирского языка в 6 классе
Комментарии